TY - JOUR ID - 13981 TI - عوارض جسمی دراز مدت تماس با گاز خردل در جانبازان شیمیایی ایران، مطالعه‌ی مرور نظام‌مند JO - مجله دانشکده پزشکی اصفهان JA - JIMS LA - fa SN - 1027-7595 AU - جراحی, لیدا AU - حبیب‌زاده شجاعی, سید رضا AD - استادیار، گروه پزشکی اجتماعی، دانشکده‌ی پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی مشهد، مشهد، ایران AD - دانشجوی پزشکی، دانشکده‌ی پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی مشهد، مشهد، ایران Y1 - 2013 PY - 2013 VL - 30 IS - 219 SP - 2353 EP - 2366 DO - N2 - مقدمه: اثرات نامطلوب دراز مدت تماس با گاز شیمیایی خردل، در مطالعات مختلفی بررسی شده است. این مرور نظام‌مند به جمع‌بندی عوارض جسمی ناشی از تماس با گاز خردل در آسیب دیدگان جامعه‌ی ایرانی پرداخته است. روش‌ها: جستجو در پایگاه اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی (SID)، Iranmedex و Magiran از سال 1367 تا مهر ماه 1391 انجام شد. 128 مطالعه با تأکید بر واژگان کلیدی گاز خردل، سولفور موستارد، شیمیایی و عوارض یافت شد. بر اساس خلاصه و عنوان ناهماهنگ با هدف مطالعه، 64 مقاله حذف و پس از بررسی متن مقالات، در نهایت 25 مقاله وارد مطالعه گردید. یافته‌ها: با در نظر گرفتن حجم نمونه‌ی مطالعات، شیوع عوارض دراز مدت پوستی 8/89، چشمی 2/88 و تنفسی6/83 درصد محاسبه شد. عوارض مزمن پوستی به طور عمده شامل خارش مزمن شدید، اسکار، خشکی پوست و تغییر رنگ پوست بود. مشکلات چشمی شامل پینگوکولا و پتریژیوم، کنژکتیویت مزمن، تورتوزیتی عروقی، ایسکمی لیمبوس، نازکی قرنیه، کدورت منتشر قرنیه، خشکی چشم، کراتیت و علایم بالینی ناشی از آن‌ها بود. عوارض تنفسی نیز شامل علایم بیماری‌های انسدادی، برونشیولیت و برونشیت مزمن، برونشکتازی، آسم و فیبروز بودند. شدت عوارض چشمی و تنفسی با هم مرتبط بود. نتیجه‌گیری: عوارض مزمن پوستی، بیشترین سهم عوارض دراز مدت جسمی گاز خردل را داشتند و عوارض چشمی و ریوی در مرتبه‌ی بعد قرار داشتند. البته عوارض ریوی شدت و تکرر بیشتری داشتند و با افزایش سن بروز و شدت آن‌ها افزایش داشت. اولیگواسپرمی تأیید نشد. افزایش بدخیمی‌های خونی وجود داشت، اما شواهد قاطع برای اثر مستقیم گاز خردل در ایجاد سرطان‌ها (در بازه‌ی زمانی کمتر از 30 سال پس از تماس) یافت نشد. واژگان کلیدی: گاز خردل، سولفور موستارد، شیمیایی، عوارض دراز مدت UR - https://jims.mui.ac.ir/article_13981.html L1 - https://jims.mui.ac.ir/article_13981_5809d8ed1f2cef7d13153680a000c27d.pdf ER -