رابطه‌ی کنترل شغلی با سطح استرس و سلامت ذهن کارکنان شرکت پتروشیمی اصفهان

نوع مقاله : Original Article(s)

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد روان‌شناسی صنعتی و سازمانی، دانشکده‌ی روان‌شناسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان

2 استادیار روان‌شناسی صنعتی و سازمانی، دانشکده‌ی روان‌شناسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان

3 استاد روان‌شناسی، دانشکده‌ی روان‌شناسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان

4 دانشیار روان‌شناسی صنعتی و سازمانی، دانشکده‌ی روان‌شناسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان

چکیده

مقدمه:
یکی از منابع مهم استرس (Stress) در محیط کار، از این احساس افراد ناشی می‌شود که روی شغل خود کنترل ندارند و این مسأله در نهایت سلامت ذهن (SWB: Subject Well–Being) و سلامت جسمانی آنان را به خطر می‌اندازد. هدف از انجام این پژوهش، بررسی رابطه‌ی کنترل شغلی با سطح استرس و سلامت ذهن افراد بود.

روش ها:
پژوهش حاضر، توصیفی از نوع رابطه‌ای بود و جامعه‌ی آماری این پژوهش را کلیه‌ی کارکنان مشغول به کار شرکت پتروشیمی استان اصفهان در سال 1387 تشکیل دادند. تعداد افراد جامعه 510 نفر بود که 151 نفر از آنان با استفاده از روش نمونه‌گیری تصادفی ساده انتخاب شدند و به پرسش‌نامه‌ی‌ کنترل شغل به عنوان متغیر پیش‌بین، و پرسش‌نامه‌های سلامت ذهن و استرس در شغل به عنوان متغیرهای ملاک، پاسخ دادند. داده‌ها با استفاده از روش آماری تحلیل MANOVA تک گروهی تجزیه و تحلیل شد. همچنین، در این پژوهش میانگین متغیرهای سلامت ذهن و استرس در گروه‌های مختلف کاری (عملیاتی، پشتیبانی و ستادی) با استفاده از تحلیل واریانس یک راهه و آزمون شفه (برای مقایسه‌های زوجی) مورد مقایسه قرار گرفت.

یافته ها:
کنترل شغلی با استرس در شغل رابطه‌ی منفی و معنی‌دار (36/0- = ß، 001/0 > P) و با سلامت ذهن، رابطه‌ی مثبت و معنی‌دار (34/0 = ß، 001/0 > P) داشت. همچنین، بین میانگین‌های سلامت ذهن
(03/0 = P) و استرس (03/0 = P) در گروه‌های شغلی عملیاتی و ستادی تفاوت معنی‌دار وجود داشت.

نتیجه گیری:
اگر مشاغل به گونه‌ای باشند که افراد تأثیری بر تصمیمات شغلی و شیوه‌ی عمل خود نداشته باشند، باعث ایجاد استرس در افراد شده، سلامت ذهن آن‌ها را نیز به خطر می‌ اندازد. بنابراین، فراهم آوردن نوعی قدرت کنترل بر شغل افراد، از طریق ایجاد شیوه‌هایی مانند مشارکت دادن آنان در فرایند تصمیم‌گیری یا ایجاد امکان برای تنظیم برنامه‌ی وظایف خود، استرس را در افراد کاهش و سلامت ذهن آن‌ها را بهبود می‌بخشد.

واژگان کلیدی:
کنترل شغلی، استرس، سلامت ذهن.

عنوان مقاله [English]

The Relationship of Employees' Job Control with Job Stress and Subjective Well–being

نویسندگان [English]

  • Sahar Jahanbakhsh Ganjeh 1
  • Hamid Reza Oraizi 2
  • Hosain Molavi 3
  • Abolghasem Nouri 4
1 MA Student in Industrial/Organizational Psychology, School of Psychology, University of Isfahan, Isfahan
2 Assistant Professor of Industrial/Organizational Psychology, School of Psychology, University of Isfahan, Isfahan
3 Professor of Psychology, School of Psychology, University of Isfahan, Isfahan
4 Associate Professor of Industrial/Organizational Psychology, School of Psychology, University of Isfahan, Isfahan
چکیده [English]

Background: Lack of job control can lead to stress and threats individual’s subject well-being. The purpose of this research was to examine the relationship of job control and stress and subject well-being.

Methods: Statistical population of the research was all of the personnel of Isfahan Petrochemical Company from which 151 persons were randomly selected via simple random method. The research method was correlational. To gather data, the following three instruments were used: Job control Questionnaire of Wall, Jackson and Mullarkey (1995), Subject Well-being Questionnaire of Mollavi (2007), and Job Stress of Eliot (1994). The obtained data were analyzed via one group MANOVA and multiple regressions. Also, mean of work groups in term of subject well-being and stress compared by ANOVA and Scheffe paired compares test.

Findings: The relationship of job control with job stress was positive and significant (ß = -0.36, P < 0.05), and the relationship of job control with subject well-being (ß = -0.34, P < 0.05) also the means of subject well-being
(P < 0.05) and stress (P < 0.05) were different in work groups technical and general staff.

Conclusion: If the employees have job control at work, they will experience job satisfaction and decreased stress. Also their subject well-being will increase.

Key words:Job control, Job stress, Subject well-being.