بررسی تئوری‌های اخلاقی پایه و اصول اخلاق پزشکی

نوع مقاله : مقاله مروری

نویسندگان

1 دانشیار، مؤسسه‌ی آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره، قم، ایران

2 دانشجوی مدرسی معارف اسلامی، مؤسسه‌ی آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره، قم و و عضو هیأت علمی، گروه معارف اسلامی، دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، اصفهان، ایران

چکیده

مقدمه: تئوری‌های اخلاقی پایه، زیربناها و اندیشه‌های پایدار فلسفی است که مبدأ شکل‌گیری اصول اخلاقی ثابت می‌گردد. با توجه به تأثیرگذاری اخلاق بر تصمیم‌گیری‌های پزشکی، بررسی این مبانی به منظور تدوین اصول اخلاق پزشکی ضرورت می‌یابد. هدف این مطالعه، تعیین چارچوبی برای ارایه‌ی اصول اخلاقی کاربردی در پزشکی است.روش‌ها: این پژوهش بر اساس مطالعه و تحقیق در منابع فلسفی، اخلاقی، فقهی و تفسیری صاحب‌نظران مسلمان و منابع فلسفی- اخلاقی غرب انجام شده است. در این بررسی، دیدگاه‌های موجود و قابل انطباق بر اخلاق پزشکی، تبیین، توصیف و مورد تحلیل محتوایی قرار گرفته است.یافته‌ها: با مقایسه و جمع‌بندی داده‌های به دست آمده از مطالعه‌ی منابع اسلامی و غربی درباره‌ی مبانی و تئوری‌های اخلاقی پایه، بر اساس دیدگاه غربی چهار اصل اخلاقی «سود رسانی»، «ضرر نرساندن»، «خود مختاری» و «عدالت» به دست می‌آید که در تصمیم‌گیری‌های پزشکی، ملاک عمل قرار می‌گیرد و بر اساس دیدگاه اسلامی، هشت اصل اخلاقی «توکل»، «تقوا»، «تکریم و کرامت بیماران»، «جلب منفعت»، «دفع ضرر محتمل»، «اختیار»، «عدالت» و «احسان»، حاصل گردید که برخی از این اصول، تأثیرگذار در تصمیم‌گیری و برخی ملاک هر گونه اقدام پزشکی واقع می‌شود.نتیجه‌گیری: بین اصول اخلاق پزشکی از دیدگاه اسلامی و غیر اسلامی (غربی) از «از نظر مبنا» و «از نظر محتوا» تفاوت اساسی وجود دارد. در این مقاله این تفاوت‌ها مورد توجه و تفسیر و تحلیل قرار گرفت. بنابراین لازم است در کشورهای اسلامی اصول اخلاقی برگرفته از جهان بینی، فقه و فلسفه‌ی اسلامی تدوین و در مراکز پزشکی به کار رود. همان‌طور که در کشورهای غربی تا کنون بر اساس تئوری‌های اخلاقی فلسفی، اصولی کاربردی اتخاذ شده است و در مراکز پزشکی آنان به کار می‌رود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Evaluation of Fundamental Ethical Theories and Principles of Medical Ethics

نویسندگان [English]

  • Mohammad Ali Shomali 1
  • Ghodratollah Momeni 2
1 Student of Islamic Education Teaching, Imam Khomeini Education and Research Institute, Qom AND Faculty Member, Department of Islamic Education, Isfahan University of Medical Sciences, Isfahan, Iran
2 Student of Islamic Education Teaching, Imam Khomeini Education and Research Institute, Qom AND Faculty Member, Department of Islamic Education, Isfahan University of Medical Sciences, Isfahan, Iran
چکیده [English]

Background: Basic ethics theories are the unfailing philosophical foundations and thoughts that formulate the origin of stable ethical principles. Regard to the effect of ethics on medical decisions, it is indispensable to explore these foundations in order to compile the principles of medical ethics. The aim of this research was to identify a framework for presenting the applied ethical principles in medicine.Methods: We reviewed resources of Muslim authorities and Western philosophical-ethical resources on the philosophical, ethical, juratory and interpretive issues. Through this exploration, the conformable viewpoints to medical ethics were clarified, described and analyzed by virtue of their content.Findings: Four ethical principles were obtained according to the Western perspective on the fundamentals and theories of basic ethics: “beneficence”, “non-maleficence”, “autonomy” and “justice” considered as the criteria for action in medical decision-making. According to the Islamic perspective, 8 ethical principles were obtained: “reliance”, “piety”, “respecting and dignity of patients”, “attracting profit”, “disposing the probable harm”, “authority”, “justice” and “charity”, among which, some has become influential on decision-making and some has become the criteria for adopting any measure in medicine.Conclusion: We found two basic differences between the Islamic and the non-Islamic ethical principles looking at the medical ethics principles: by virtue of basis or content. Hence, it is necessary to apply Islamic ethical principles that are taken from the Islamic ideology, juratory and philosophy in our healthcare centers as the Western countries in which their own ethical, philosophical and applied principles have been adopted and used in their healthcare centers.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ethics
  • Basic ethics
  • Applied medical ethics
  • Islamic perspective
  • Western perspective
  1. Misbahyazdi MT, Sharifi AH. A Critique of Ethical Schools. 1st ed. Tehran: Imam Khomeini Educational and Research Center; 2005. p. 28, 325. [In Persian].
  2. Edwards Paul. Ethics Philosophy. Trans by: Rahmati I. Tehran: Tebian cultural Publication; 1999.
  3. Palmer M. Ethical Issues, The educational text of ethics philosophy. Trans by: Albooye A. 1st ed. Qom: The Islamic Sciences and Culture Research Center and the Research Deputy for the Publicity Office of Islamic Seminary of Qom; 2006. p. 129, 196.
  4. Manson R. Intervention and Reflection on Medical Ethics. Trans by: Chamani F, Abootorabi A. 1st ed. Tehran: The Center for Studies and Researches in Medical Ethics; 1995. p. 20, 80. [In Persian].
  5. Frank W. Ethics Philosophy; Trans by: Rahmati I. Tehran: Hekmat Publications; 1991. P. 87-8, 90-1, 111. [In Persian].
  6. Kant I. The Foundation for Ethics Metaphysics. Trans by: Enayat H, Gheisari A. Tehran: Kharazmi; 1990.
  7. Laurence B. The history of Western ethics philosophy. Trans by: A group of translators. 2nd ed. Qom: Imam Khomeini Educational and Research Publication Institue; 2007. P. 101, 124-8, 137.
  8. Mervine Hier R. The Language of Ethics, Trans by: Davani A. Qom, Iran: Taha Cultural; 2004. p. 35. [In Persian].
  9. Larijani B. Physician and Ethical Considerations; first edition; a review on the medical ethics principles. 1st ed. Tehran: Baraye Farda; 2004. [In Persian].
  10. Abdolaziz S. Essay on the principles of medical ethics in Islam. The Collection of Papers for the 1st National Congress of Corresponding the Medical Affairs with the Religious Criteria. 1st ed. Tehran, Iran: Teymoorzadeh Cultural Publication; 1998. [In Persian].
  11. Musavi Hamedani MB. Translation of Almizan Interpretation. 5th ed. Qom: The Office for the Islamic Publications of Qom Seminary Instructors Society; 1995. [In Persian].
  12. Tabatabaee MH. The Principles of Philosophy and Realism Methodology. 3rd ed. Tehran: Sadra Publications; 1993. P. 191. [In Persian].
  13. Motahari M. Ethics Philosophy. 16th ed. Qom: Sadra Publication; 1996. [In Persian].
  14. Motahari M. Mettle. 6th ed. Qom: Sadra; 1994. [In Persian].
  15. Helli AHIY. Al Sa'dieh Treatise. Qom: The Public Library of Grand Ayatollah Mar'ashi Najafi, Owla Publication; 1989.
  16. Ash'ari A. Allome Fi Rade Ala Ahle Alzaygh va Albad. Egypt: Al Zahrieh Torath University; 1955.
  17. Razi GH. Scribing the Logical Sayings in Explaining the Shemiah Treatise. 2nd ed. Qom: Bidar Publications; 2005.
  18. Sadr M. Ethics Juratory. Beirut: Azwa' Pub House; 1989.
  19. Mazaheri H. Relationship between Juratory and Ethics [MSc Thesis]. Qom, Iran: Imam Khomeini Educational and Research Center; 2002. [In Persian].
  20. Ghazali AHIM. Reviving the Religious Sciences; Al Alarabi Books House. Beirut: Bita; 1967.
  21. Khomeini R. Interpretation of 40 sayings. 1st ed. Tehran: The Institute for the Compilation and Distribution of Imam Khomeini's Writings; 1992.
  22. Motahari M. Familiarity with Qoran (1 and 2). 8th ed. Tehran: Sadra; 1993. [In Persian].
  23. Ayatollah Sobhani Website [Online]. [cited 2013]; Available from: URL: http://www.tohid.ir
  24. Khorasani MK. Kefayatol Osool. Qom: Alol Beit Institution; 1992.
  25. Tahanvi MA. The discoverer of sciences and skills expression. 1st ed. Beirut: Lebanon Publishers House; 1996.
  26. Shirazi Sdrol Moto'allehin MII. Spiritual Manifestations in Complementary Sciences secrets. 1st ed. Tehran: Hekmat Foundation; 1987. [In Persian].
  27. Zali MR. The Modern Principles in Medical Communications between Patients and Physicians. 1st ed. Tehran: Islamic Republic of Iran's Sciences Cultural House; 1998. [In Persian].