سیستم‌‌های نوین تحویل واکسن و دارو

نوع مقاله : مقاله مروری

نویسندگان

1 دانشیار، گروه ایمنی‌شناسی، دانشکده‌ی پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی اصفهان و گروه زیست‌شناسی، دانشکده‌ی علوم، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

2 دانشجوی دکتری، گروه زیست‌شناسی، دانشکده‌ی علوم، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

چکیده

یکی از عمده‌ترین چالش‌های موجود در کارایی واکسن‌ها و داروها، روش تحویل آن به محل مورد نظر است. روش‌های مختلفی برای تحویل واکسن‌ها وجود دارد. واکسن‌های ویروس زنده‌ی ضعیف‌شده یکی از قدیمی‌ترین و کارامدترین روش‌های مورد استفاده است که باعث بروز پاسخ‌های ایمنی همورال و سلولی می‌شوند، ولی به دلیل ناپایداری ژنتیکی و احتمال برگشت به شکل بیماری‌زا امروزه کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرند. در این مقاله رویکرد‌های جدید در تحویل واکسن، شامل استفاده از وکتورهای ویروسی و باکتریایی، واکسن‌های دزوکسی ریبونوکلئیک اسید، ذرات شبه ویروسی، استفاده از ویروزوم‌ها، واکسن‌هایی بر اساس باکتریوفاژ رشته ای fd و پروتئین E2 کمپلکس پیرووات دهیدروژناز ژئوباسیلوس استئاروترموفیلوس مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. همچنین به برخی از رویکردهای جدید در روش‌های انتقال و تحویل دارو شامل استفاده از نانو ذرات و استفاده از آپتامر‌ها نیز اشاره شده است. عمده‌ترین مزایای روش‌های جدید شامل کاهش عوارض جانبی، تجویز آسان، امکان تحریک واکنش‌های ایمنی عمومی و اختصاصی و تحویل واکسن یا داروی مورد نظر به محل دقیق آن می‌باشد. واژگان کلیدی: وکتورهای ویروسی و باکتریایی، تحویل دارو، واکسن، نانو ذرات، آپتامر

عنوان مقاله [English]

Novel Drug and Vaccine Delivery Systems

نویسندگان [English]

  • Sayyed Hamid Zarkesh Esfahani 1
  • Nima Shaykh Baygloo 2
  • Zarrindokht Emami Karvani 2
  • Samaneh Sedighy Khoydak 2
  • Anahita Jenab 2
  • Ali Naghoni 2
1 Associate Professor, Department of Immunology, School of Medicine, Isfahan University of Medical Sciences And Department of Biology, School of Sciences, University of Isfahan, Isfahan, Iran
2 PhD Candidate, Department of Biology, School of Sciences, University of Isfahan, Isfahan, Iran
چکیده [English]

One of the major challenges in the efficiency of vaccines and drugs is suitable delivery to target locations. There are several methods for preparing and delivering vaccines. Live attenuated virus vaccines are one of the oldest and most efficient ways to induce both humoral and cellular immune responses. However, they are currently used less due to their genetic instability and the possibility of change to virulent forms. In this review, new approaches to vaccine preparation and delivery systems including use of viral and bacterial vectors, deoxyribonucleic acid vaccines, virus-like particles, virosomes, and vaccines based on filamentous bacteriophage fd and E2 protein of the pyruvate dehydrogenase complex of Geobacillus stearothermophilus are discussed. Furthermore, some new approaches such as use of nanoparticles and aptamers in drug delivery methods are reviewed. The main advantages of new methods include reduced side effects, easy administration, stimulating of innate and specific immune responses, and vaccine or drug delivery to the exact desired locations. Keywords: Viral and bacterial vectors, Drug delivery, Vaccine, Nanoparticle, Aptamer